تالیف

در مقدمه این اثر ضمن اشاره به وضعیت اجتماعی و تاریخی دوره حیات کسایی مروزی می‌خوانیم: کسایی در نیمه‌های قرن چهارم هجری در مرو به دنیا آمد، وقتی که هنوز حدود ۵۰ سالی به پایان کار سامانیان باقی مانده بود. حکومت سامانی در آن ایام، بر اثثر کشمکش‌های درونی، گرفتار ضعف شده و با شنابی روزافزون رو به اضمحلال می‌رفت. نوح بن نصر که با تکیه بر عناصر تندرو مذهبی و با حکومتی کودتاوار پدر خود را در حدود سال ۳۳۰ ق برکنار کرده و به جای او بر تخت بخارا نشسته بود، ‌از همان آغاز کار، به یاری بعضی فقهای سنی، سیاست مذهبی سخت‌گیرانه‌ای در پیش گرفت و در سراسر ماوراء‌النهر و بخارا به سرکوب شیعیان اسماعیلی پرداخت. ناگفته پیداست که آتش این سرکوب فکری و مذهبی فقط دامن اسماعیلیه را نگرفته است، بلکه کل جریان تشسع یا به تعبیر دشنام‌گونه سنیان، رافضی‌گری نیز از آن بی‌نصیب نمانده و سایر فِرَق شیعه، از جمله شیعیان اثنی عشری هم،‌ در خراسان آن روزگار به انواع آزارها و سختگیری‌ها مبتلا بوده‌اند

شاهنامه را در حقیقت باید روایتی ادبی از تاریخ شفاهی مردم ایران تا روزگار خود فردوسی به شمار آورد. مسلم است که فردوسی هم، مثل هر راوی خلاق دیگری، سلیقه و عقاید شخصی خود را در گزینش و گزارش رویدادها دخالت داده و شاهنامه را در نهایت چنان‌که خود می‌پسندیده و دوست می‌داشته سامان داده است. با این حال، در این هم تردیدی نیست که ذائقۀ ادبی و فرهنگی فردوسی از عیار بالایی برخوردار بوده است. او را باید نمایندۀ بخش مهمی از طبقۀ باسواد آن روزگار به شمار آورد که ضمن آگاهی کامل از دانش‌های رسمی به فرهنگ و باورهای عامه هم اهمیت می‌داده و می‌کوشیده‌اند که این همه را در قالبی منظم و استوار ثبت کنند و برای آیندگان به یادگار بگذارند.